Fransız İhtilalinin Osmanlı Devletine Etkileri

Fransız İhtilali 1789-1799 yılları arasında gerçekleşmiştir. Sonuçları Dünya tarihini derinden etkilemiştir. Fransız İhtilalinin Osmanlı Devletine etkileri hem olumlu, hem de olumsuz yönde olmuştur.

Milliyetçilik Akımının Yayılmasının Osmanlı’ya Etkileri

Fransız İhtilaliyle millet anlayışı siyasi içerik kazanarak bir siyasi ideoloji haline geldi. Her milletin kendi bağımsız ulus-devletine sahip olması fikri önce Avrupa’ya, sonra tüm dünyaya yayıldı. Milliyetçilik 19. yüzyılın en etkili siyasi ideolojisi oldu. 19. yüzyıla “Milletler Çağı” denilmiştir.

Milliyetçilik fikrinin yayılması en fazla Osmanlı Devleti gibi çok uluslu devletleri etkiledi. Ülke bünyesinde bulunan etnik gruplar arasında ayrılıkçı eğilimler arttı. Bu durum dağılmayı hızlandırdı. Milliyetçilik akımları önce Balkanlarda kendini gösterdi. Yunanistan 1832’de, Sırbistan ve Romanya ve Bulgaristan 1878’de Osmanlı Devletinden ayrıldı.

Demokratik Fikirlerin Osmanlı’ya Etkileri

Fransız İhtilaliyle özgürlük, eşitlik, insan hakları, anayasal düzen ve laiklik gibi fikirler dünyaya yayılmaya başladı. Hükümdarların yetkisini kısıtlayan, vatandaşların haklarını hukukun güvencesine alan ve meclislerin gücünü arttıran anayasalar yapıldı. Bu gelişmeler bir süre sonra Osmanlı Devletini de etkilemeye başladı.

Fransız İhtilalinin Osmanlı üzerindeki etkisi ilk olarak 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanında ortaya çıkmıştır. Tanzimat Fermanıyla ilk kez can ve mal güvencesi, özel mülkiyetin dokunulmazlığı, yargılama olmadan ağır cezaların verilmemesi gibi hükümler getirilmiştir. 1856 yılındaki Islahat Fermanıyla bu haklar geliştirilmiştir.

19. Yüzyılın ortalarından itibaren çıkan Genç Osmanlılar hareketinde Fransız Devriminin etkileri görülür. Aydınlar arasında demokratik fikirlerin gelişmesi ve bazı dış etmenler sonucunda 1876 yılında ilk Osmanlı anayasası (Kanun-i Esasi) yapılarak meşruti monarşi rejimine geçilmiştir. İlk Osmanlı millet meclisi olan Meclis-i Mebusan toplanmıştır. 1878 yılında Anayasa Sultan 2. Abdülhamit tarafından askıya alınmıştır. Bu dönemde ortaya çıkan Jön Türk hareketiyle liberal fikirler aydınlar arasında yayılmaya devam etmiştir. 1908’de anayasa yeniden yürürlüğe konulmuş ve Meclis-i Mebusan tekrar açılmıştır. Bu döneme 2. Meşrutiyet denilmiştir.

Fransız İhtilalinin Osmanlı Devleti üzerindeki etkisi 2. Meşrutiyet dönemindeki politik söylemde kendini gösterir. Fransız İhtilalinin sloganı olan “Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik” ifadesini bu dönemdeki yayınlarda çokça görmekteyiz.

Fransız İhtilaliyle ilgili daha geniş bilgi için tıklayın: Fransız İhtilali: Dünyayı Değiştiren On Yıl