Kağıdın İcadı
Bu yazıda Kağıdı kim icat etti?, Kağıdı kim buldu?, Kağıt ne zaman icat edildi? sorularını cevaplayarak, kağıdın icadı sürecini öğreneceğiz.
KISACA ÖZET
Kağıdın İcadı – Kağıdın Tarihçesi
Kağıt dünya tarihinde ilk olarak Çin’de icat edilmiştir. İcat edildiği tarih tam olarak bilinmese de Milattan önce 2. veya 3. yüzyıllarda olduğu tahmin edilmektedir. İnsanlar yazı yazmak için kağıttan önce kil tablet, papirüs, parşömen, kaplumbağa kabuğu, ahşap tablet, bambu çubuğu, palmiye yaprağı ve ipek kumaş gibi birçok farklı malzeme kullanmıştır.
Kağıdı kim icat etti?
Çin’in eski tarih kaynaklarında kağıdı ilk bulan kişi olarak Cai Lun ismi verilmektedir. Buna göre Cai Lun Milattan sonra 105 yılında kağıdı icat etmiştir. Ancak yapılan arkeolojik araştırmalar kağıdın icadının daha önceki dönemlere, Milattan önce 2. veya 3. yüzyıla dayandığını göstermiştir.
Kağıttan Önce Kullanılan Yazı Malzemeleri
Günümüzde üzerine yazı yazmak için kullandığımız en yaygın malzeme kağıttır. Kağıdın icadı öncesinde, tarih boyunca insanlar çok farklı malzemeleri yazı yazmak için kullandılar.
Yazının icat edildiği Mezopotamya’da en yaygın yazı malzemesi kilden yapılan tabletlerdi. Eski Mısır’da papirüs bitkisinden yapılan kâğıda benzer bir malzeme üzerine yazılar yazılırdı. Kumaş özellikle Uzak Doğu ülkelerinde yazı için yaygın olarak kullanılan bir malzemeydi. Kağıdın icadı öncesinde Çin’de ipek kumaşlar yazı için kullanılırdı.
Hayvan derilerinden elde edilen parşömen, eski çağlarda yaygın olarak kullanılan bir başka yazı malzemesidir. Kâğıt kullanımının yaygınlaştığı döneme kadar parşömen Avrupa ve Orta Doğu’da kullanılan en yaygın yazı malzemesi olmuştur. Balmumu tabletleri yüzlerce yıl boyunca kullanılan başka bir yazı malzemesidir. Genelde tahtadan yapılan çerçevenin iç yüzeyine balmumu dökülerek imal edilen bu tabletler, tekrar kullanılabildiği için oldukça kullanışlıydı.
Bunların dışında da birçok malzeme yazı yazmak amacıyla kullanılmıştır. Bunların arasında ahşap tabletler, bambu çubukları, palmiye yaprakları, kaplumbağa kabukları, hayvan kemikleri ve taş parçalarını sayabiliriz.
Kağıdın İcadı
Kâğıt tarihte ilk olarak Çin’de icat edilmiştir. “Kağıdı kim buldu?” sorusunun cevabı Çin’in eski tarih kaynaklarına göre M.S. 2. yüzyılda yaşayan Cai Lun’dur. Çin kaynaklarında eskiden beri aktarılan bilgiye göre Cai Lun Milattan sonra 105 yılında kağıdı icat etmiştir. Ancak yapılan arkeolojik araştırmalara göre aslında kağıdın icadı daha önceki dönemlerde meydana gelmiştir. Arkeolojik araştırmalarda bulunan en eski kağıt belge Milattan önce 2. yüzyıla tarihlenmiştir. Tarihçilere göre kağıdın icadı Milattan önce 2. veya 3. yüzyılda gerçekleşmiş olabilir.
Cai Lun muhtemelen kağıt üretim tekniğini iyileştiren bazı önemli yenilikler getirmişti. Daha kaliteli ve az maliyetli bir kağıt çeşidi icat etmişti. Bu durum onun kağıdın mucidi olarak hatırlanmasına sebep olmuş olabilir. Ancak arkeolojik bulgulara göre kağıdın ilk mucidi değildir. Kağıdı ilk icat eden kişinin ismi bilinmemektedir.
Çin’de kağıttan önce yazı yazmak için farklı malzemeler kullanılmıştır. Kaplumbağa kabuğu, bambu çubukları ve ipek kumaş bunların en önemlileridir. Kaplumbağa kabuğu ve bambu çubuklarının ağır ve biraz kullanışsız olması, ipek kumaşının pahalı olması yeni bir malzeme bulmak için arayışlara itmiştir. Odun parçaları, ağaç kabukları, kumaş artıkları, eski balık ağları gibi birçok malzemenin ezilerek hamur haline getirilmesiyle üretilen kağıt hem az maliyetli, hem de yazı yazmak için çok uygun bir araçtı.
Kağıdın Yayılması
Çin’de kağıdın icadı sonrasında kağıt üretim teknikleri yavaş yavaş diğer ülkelere yayıldı. Öncelikle Vietnam, Kore, Japonya gibi Çin’in çevresindeki ülkelere yayıldı.
Müslümanlar 8. yüzyılda kâğıt üretimini Çinlilerden öğrenerek geliştirdiler. İslam dünyasında kağıt üretiminde yeni teknikler kullanıldı. Suyla çalışan kağıt hamuru değirmenleri, hayvan gücüyle çalışan ve kağıt hamurunu ezmek için kullanılan araçlar geliştirildi. Kağıt tüm İslam dünyasında yaygınlaştı. Bu durum kitabın yaygınlaşması ve bilimsel gelişmenin artmasını sağladı.
Avrupa’da kağıttan önce yazı yazmak için yaygın olarak kullanılan malzeme hayvan derisinden yapılan parşömendi. Avrupa’da kağıdın kullanılmaya başlaması kağıdın icadı üzerinden uzunca bir dönem geçtikten sonra olmuştur. Avrupa’da kağıt üretimi ilk olarak 11. yüzyılda İspanya’da başladı. Bu dönemde İber yarımadasının bir bölümü Müslümanların elindeydi. Endülüs adı verilen bu bölge bilimsel ve teknik gelişmelerin İslam dünyasından Avrupa’ya geçişinde önemli bir rol oynamıştır. Kağıt üretim teknikleri de Endülüs üzerinden İslam dünyasından Avrupa’ya geçmiş ve Avrupa ülkelerinde kağıt kullanımı başlamıştır.
