Osmanlıca Yazma Eserler Web Rehberi
İnternet hayatımızda çok şeyi değiştirdiği gibi, okuma ve araştırma alışkanlıklarımız da artık eskisi gibi değil. Binlerce kitaba ve kaynağa web üzerinden kolaylıkla erişebiliyoruz. Tarihçiler ve tarih severler için büyük bir kolaylık. Osmanlıca yazma eserler de web üzerinde erişebileceğimiz kaynaklardan birisi.
Ama yine de sorunlar bitmiyor. Şimdi de en büyük problem uçsuz bucaksız bir bilgi ve belge okyanusuna dönmüş olan İnternet’te ihtiyacınız olan kaynağı bulmak. Nereye bakacağınızı bilmiyorsanız işiniz hiç kolay değil. Hele de Türkiye gibi, maalesef dijital kütüphaneciliğin gelişemediği bir ülkede web üzerinde aradığınız kaynaklara ulaşmak için saatlerinizi Google’layarak harcamanız işten bile değil.
Osmanlıca yazma eserlere ulaşmak isteyenlerin işini kolaylaştırmak için bir web rehberi hazırladık. Burada binlerce yazma eserin tam metin versiyonunu sunan online kütüphaneleri ve arşivleri bulacaksınız.
Türkiye’de Osmanlıca Yazma Eser Barındıran Dijital Kütüphaneler
Koç Üniversitesi Yazma Eser Dijital Koleksiyonu
Koç Üniversitesi ülkemizde dijital kütüphaneciliği en iyi yapan kurumlardan bir tanesi. Web sitesinde geniş bir dijital koleksiyon var. Dijital yazma eser koleksiyonlarına 300’e yakın eser var. Hiçbir üyelik ve kısıtlama olmaksızın bu eserlere online olarak ulaşabilirsiniz.
Web adresi: http://digitalcollections.library.ku.edu.tr/cdm/landingpage/collection/MC
Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu
Marmara Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan nadir eserler dijitalleştirilerek kullanıma sunuldu. Bu eserler içerisinde 2000’e yakın Osmanlıca yazma eser bulunmaktadır. Kütüphaneye online olarak ücretsiz üye olarak dijital koleksiyonlardan yararlanabilirsiniz.
Web adresi: http://katalog.marmara.edu.tr/yordambt/yordam.php
Sakıp Sabancı Müzesi Dijital Koleksiyonları
Sakp Sabancı Müzesi dijital müzecilik konusunda ülkemizin yüz akı kurumlardan bir tanesi. Koleksiyonlarının neredeyse tamamı online açık erişime sunulmuş durumda. Bunlar içerisinde büyük çoğunluğunu Kuran_ı Kerim ve dua kitapları gibi dini metinlerin oluşturduğu yazma eserler de var.
Web adresi: http://www.digitalssm.org/cdm/landingpage/collection/Kitapvehat/lang/tr
IRCİCA Farabi Dijital Kütüphanesi
İslam Konferansı Teşkilatı bünyesinde bulunan ve merkezi İstanbul’da olan İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) kütüphanesi online kütüphanecilikte önemli bir mesafe katetti. Farabi Dijital Kütüphanesi ismiyle oluşturulan online kütüphane oldukça zengin. Çok sayıda Osmanlıca yazma esere ulaşabilirsiniz. Kütüphaneyi kullanmak için online kayıt yaptırmak gerekiyor.
Web adresi: http://e-library.ircica.org
İBB Atatürk Kitaplığı Dijital Koleksiyonları
İstanbul Büyük Şehir Belediyesine bağlı Atatürk Kitaplığı devlet kütüphaneleri içerisinde dijitalleşmenin önemini kavramış çok az sayıda kütüphaneden birisi. Oldukça zengin bir dijital koleksiyonu var. Yüzlerce yazma esere tam metin olarak online erişebilirsiniz. Kullanmak için online kayıt yaptırmak gerekiyor.
Web adresi: http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/ataturkkitapligi/index.php
İSAM Kütüphanesi Dijital Koleksiyonları
Diyanet Vakfına bağlı İSAM Kütüphanesi online kütüphanecilikte oldukça iyi bir seviyede. Çok sayıda kaynağa herhangi bir üyelik gerekmeden online ulaşabilirsiniz.
Web adresi: http://ktp.isam.org.tr/
Milli Kütüphane Koleksiyonları
Dünyanın pek çok ülkesinde dijital kütüphaneciliğin öncülüğünü milli kütüphaneler yapar. ABD, İngiltere, Fransa gibi ülkelerin milli kütüphanelerinin web sitelerinden binlerce kaynağa hiçbir kısıtlama olmaksızın dünyanın her yanından erişebilirsiniz. Türkiye’de maalesef Milli Kütüphane dünyadaki gelişmeleri yaklaşık 20 yıl geriden takip ediyor. Teknik olarak herhangi bir sorun yok. Neredeyse tüm yazma eser koleksiyonu dijitalleşmiş durumda. Online kütüphaneye erişme imkanınız da var. Eserlerin dijital versiyonlarının ikonları da ekranda çıkıyor ama tıkladığınız da çok büyük çoğunluğunda “indirmeye çalıştığınız pozun pdf hali bulunmamaktadır. Lütfen yetkili kişi ile irtibata geçiniz.” şeklinde bir ifade çıkıyor. Sorun teknik yetersizlik mi, yoksa kitapları korumanın onları mümkün mertebe az kişiye göstermek olduğu zanneden zihniyette mi, tam olarak anlaşılmıyor. Umarız Milli Kütüphane en kısa zamanda adına yaraşır bir dijital koleksiyon portalını hayata geçirir.
Yine de şansını denemek isteyenler için web adresi: https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/
Türkiye Yazma Eserler Kurumu
Türkiye’deki yazma eser kütüphanelerini bünyesinde toplayan Türkiye Yazma Eserler Kurumu ülkemizin bu konuya verdiği önemi gösteriyor aslında. Ama devlet kurumlarının dijital kütüphanecilik konusunda gösterdikleri genel zihniyet burada da geçerli. Herkese açık dijital kütüphanecilik anlayışı maalesef hala buralara gelmedi. Araştırmacılara parayla kitap kopyası satmayla sınırlı bir dijital kütüphanecilik zihniyeti devam ediyor. Web sitesinde sadece kurumun latinize ederek bastığı eserlerin e-kitap versiyonlarına açık olarak ulaşılabiliyor. Yazma eserler için yapmak istediğiniz araştırmanın ayrıntılarını girmek ve istenilen ücreti ödemek durumundasınız.
Web adresi: http://yazmalar.gov.tr
Yurtdışında Osmanlıca Yazma Eser barındıran Dijital Kütüphaneler
Princeton İslam Yazmaları Dijital Kütüphanesi
Princeton Üniversitesi tarafından hazırlanan online kütüphanede çok sayıda Osmanlı yazma eser mevcut. Ayrıca Arapça ve Farsça başta olmak üzere diğer dillerden de eserler var.
Web adresi: http://library.princeton.edu/projects/islamic
Hathi Trust Dijital Kütüphanesi
Hathi Trust ABD başta olmak üzere dünyanın farklı ülkelerinden üniversitelerin oluşturduğu bir online kütüphane platformu. Dünyanın en büyük online kütüphanelerinden bir tanesi. Üç milyona yakın tam metin kaynak içeriyor. Bunların arasında çok sayıda Osmanlıca yazma da mevcut. Yazmaların dışında Osmanlı ve Türk tarihiyle ilgili binlerce kaynağa buradan erişebilirsiniz. Yararlanmak için herhangi bir üyelik gerekmiyor.
Web adresi: http://www.hathitrust.org
Berlin Kütüphanesi Doğu Yazmaları Koleksiyonu
Berlin Devlet Kütüphanesinin çok zengin bir doğu yazmaları koleksiyonu var. Bu koleksiyon dijitalleştirilerek online erişime açıldı. Burada çok sayıda Osmanlıca yazma eser mevcut. Herhangi bir üyelik gerekmeksizin web üzerinden tam metin eserlere erişebilirsiniz.
Web adresi: http://orient-digital.staatsbibliothek-berlin.de
Walters Sanat Müzesi İslam Dünyası El Yazmaları Koleksiyonu
ABD’de bulunan müze özellikle minyatür içeren çok kıymetli yazma eserler barındırıyor. Bu eserlere web üzerinden erişebilirsiniz.
Web Adresi: http://art.thewalters.org/browse/category/islamic-manuscripts
Fransa Milli Kütüphanesi Dijital Kaynakları
Fransa Milli Kütüphanesi Osmanlı tarihi üzerine çok önemli kaynaklar barındırıyor. Bunların içerisinde Osmanlıca yazma eserler de var. Bu kaynakların önemli bir kısmına web üzerinden tam metin olarak erişebilir.
Web adresi: http://gallica.bnf.fr
British Library Yazma Koleksiyonları
İngiltere’nin Milli Kütüphanesi British Library web sitesinde yazma koleksiyonundan dijitalleştirilen eserlere erişebiliyor. Burada Osmanlıca yazmalar da var.
Web adresi: https://www.bl.uk/manuscripts/
Bavyera Devlet Kütüphanesi Dijital Kaynakları
Almanya’nın Bavyera Eyaleti Devlet Kütüphanesi İslam dünyası eserleri açısından oldukça zengin. Kaynakların büyük bir kısmı dijital kütüphane olarak online hizmete sunulmuş. Çok sayıda Osmanlıca esere buradan erişebilirsiniz.
Web Adresi: https://www.digitale-sammlungen.de
Harvard Üniversitesi İslamic Heritage Project
Harvard Üniversitesi bünyesinde yürütülen bir projeyle çok sayıda İslam dünyası yazma eseri dijital olarak web üzerinden sunuluyor. Aralarında Osmanlıca yazma eserler de var.
Web adresi: http://ocp.hul.harvard.edu/ihp/
Belgrad Üniversitesi Kütüphanesi Dijital Kaynakları
Belgrad Üniversitesi Kütüphanesi çok sayıda yazma ve matbu Türkçe eski eser barındırıyor. Bunların büyük bir kısmını web sitesinden pdf formatında indirebilirsiniz. Herhangi bir üyelik gerekmiyor.
Web adresi. https://phaidrabg.bg.ac.rs
Dresden Kütüphanesi Dijital Kaynakları
Dresden Kütüphanesi Almanya’nın en büyük araştırma kütüphanelerinden birisidir. Dijital kaynaklarında Doğu Yazmaları başlıklı ayrı bir bölüm var. Burada 200’e yakın Osmanlıca yazma esere tam metin olarak ve herhangi bir üyelik gerekmeksizin erişebilirsiniz.
Web Adresi: https://www.slub-dresden.de/en/collections/manuscripts/oriental-manuscripts/
Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi İslam Yazmaları Koleksiyonu
Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi koleksiyonunda bulunan İslam yazmalarını ayrı bir web sitesinde kullanıma sunmuş. Birçok Osmanlıca yazma esere buradan erişebilirsiniz.
Web adresi: https://www.islamic-manuscripts.net/