Mohaç Savaşı

Mohaç Savaşı Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Osmanlı Devleti ile Macar Krallığı arasında 29 Ağustos 1526’da Mohaç Ovası’nda meydana gelen savaştır. Osmanlı ordusunun kesin zaferiyle sonuçlanmıştır. Mohaç Zaferi Macaristan topraklarının büyük bir bölümünde Osmanlı hakimiyetinin kurulmasının yolunu açmıştır.

Mohaç Savaşı
Mohaç Savaşında Kanuni Sultan Süleyman ve Osmanlı Ordusu

Mohaç Savaşının Sebepleri

1000 yılında kurulan Macar Krallığı Orta ve Doğu Avrupa’nın en köklü ve güçlü devletlerinden birisiydi. Yıldırım Bayezid döneminden ve özellikle Niğbolu Savaşından (1396) başlayarak, Osmanlı Devleti ve Macar Krallığı arasında ciddi bir rekabet vardı. II. Murad ve Fatih dönemlerinde Belgrad iki kez (1440 ve 1456) kuşatılmış, ancak alınamamıştı.

Kanuni tahta oturduktan sonra Macar Kralı II. Layoş Osmanlı Devleti’ne karşı düşmanca tavırlarda bulundu. Kanuni’nin tahta çıktığını bildirmek için gönderilen elçiyi hapse attırdı (bazı kaynaklara göre öldürttü). Bunun üzerine Kanuni ilk seferini Macaristan üzerine yaptı. 1521 yılında Belgrad fethedildi.

Bu dönemde Avrupa’da Kutsal Roma-Cermen İmparatoru Şarlken ile Fransa Kralı 1. Fransuva arasında mücadele vardı. Fransa Kralı 1525 yılında yapılan Pavia Savaşını kaybederek Şarlken’e esir düşmüştü. Kralın annesi Kanuni Sultan Süleyman’a mektup yazarak yardım istedi. Kanuni 1. Fransuva’ya yardım sözü verdi. Böylece Osmanlı Devleti ile Fransa arasında Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğuna karşı bir ittifak kurulmuş oldu. Macar Kralı II. Layoş, Kutsal Roma-Cermen İmparatoru Şarlken’nin akrabası ve müttefikiydi. Gerek Macar Kralının düşmanca tavırları, gerekse Şarlken’e karşı kurulan ittifak Macaristan’ı Kanuni’nin Avrupa’daki hedeflerinden birisi haline getiriyordu.

Öte yandan, bu dönemde Macaristan siyasi olarak oldukça istikrarsız durumdaydı. Avrupa’daki Reform hareketi Macaristan’ı da etkilemişti. Kralla soylular arasında anlaşmazlıklar bulunuyordu. Bu durumun yarattığı fırsat ve Şarlken’e karşı harekete geçme siyaseti neticesinde, Kanuni Macaristan üzerine büyük bir seferin düzenleme kararı aldı.

Kanuni Sultan Süleyman
Kanuni Sultan Süleyman

Savaş Hazırlıkları

Kanuni sefer için büyük bir ordu hazırladı. Rumeli’de bulunan askerlere ilave olarak Kırım, Anadolu, Suriye ve Mısır’dan kuvvetler çağrıldı. Tuna Nehri’nde bulunan çok sayıda küçük gemi ikmal, taşıma ve köprü yapımı gibi işlerde kullanılmak üzere bölgeye sevk edildi.

Mohaç Savaşı öncesinde Macar Krallığı Osmanlılara karşı beklediği desteği alamadı. Şarlken Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu içindeki sorunlarla boğuşuyordu. Reform Hareketi sebebiyle İmparatorluğun din birliği bozulmuş ve ciddi iç karışıklıklar çıkmıştı. Lehistan Osmanlı Devleti’yle olan antlaşmasını yenilemişti. Diğer Katolik devletler de somut bir yardım sağlamadı.

Macar Kralı II. Layoş, ordusunun önemli bir kısmının paralı askerlerden meydana gelmesi sebebiyle savaşa hazırlanma konusunda aceleci davranmadı. Ayrıca Osmanlı ordusunun hedefinin neresi olduğu konusunda kesin bir fikirleri yoktu. Macar soylularıyla Kral arasında önemli sorunlar vardı. Tüm bu sebeplerle Macar Kralı II. Layoş ordusunu toparlamada önemli zorluklarla karşılaştı ve gerekli hazırlığı yapamadı. Önemli bir askeri kuvveti bulunan Erdel Voyvodası Zapolya farklı nedenlerle gecikti ve Mohaç Savaşına katılamadı.

Savaşın Seyri

Osmanlı ordusu hedef olarak Budin’i belirledi. Bu hedefe ilerlerken yol üzerindeki Petervarad ve İlok gibi bazı kaleleri fethetti. Aşırı yağmurlar ve oluşan bataklıklar Osmanlı ordusunun yürüyüşünü oldukça yavaşlatıyordu.

Macar Kralı Tuna Nehrinin kıyısında bulunan Mohaç ovasında karargahını kurarak Osmanlı Ordusunu beklemeye başladı. Macar ordusunun toplam asker sayısı konusunda kaynaklar 25 binle 40 bin arasında farklı sayılar vermektedir. Ordunun en önemli gücü ağır zırhlı süvari birlikleriydi. Macarlar zırhlı süvari birliklerinin hücumu ile Osmanlı ordusunu yenebileceklerini düşünüyorlardı.

Osmanlı ordusunda farklı kaynaklara göre 60 bin ile 80 bin arası asker ve 300 civarında top bulunmaktaydı. Osmanlı ordusunun büyüklüğü ve yağmur sebebiyle ağırlaşan, bataklığa dönüşen topraklar ilerlemeyi oldukça güçleştiriyordu. Macar ordusunun hemen harekete geçmek yerine beklemeyi tercih etmesi bu açıdan Osmanlı ordusuna avantaj sağladı. Mohaç’a ulaşıp karargâh kurmak için gerekli zamana kavuştular.

Macarlar, Osmanlı ordusunun ağır hareket etmesinden istifade ederek Padişahın bulunduğu merkeze yapılacak güçlü bir süvari hücumu ile savaşı kazanabileceklerini düşünüyorlardı. Macarların ağır süvari gücünü bilen Osmanlılar da bunu engelleme üzerine bir savaş planı hazırladı. Buna göre, Macar hücumu başlayınca önde yürüyen Rumeli askerleri ikiye bölünerek sağa ve sola geçecekler, böylece Macar süvarileri topçu ve tüfekçi ateşiyle karşı karşıya kalacaktı. Sonra sağ ve sol kanatlardan düşman kuşatılacaktı. Bunun için akıncı kuvvetleri Macar ordusu çevrelemek için pusuya yatırıldı.

29 Ağustos 1526 günü Osmanlı ordusu savaşmak üzere harekete geçti. Gün ikindiye yaklaşırken ancak iki ordu birbirini görebilecek mesafeye geldi. Osmanlılar savaşın yarına kaldığını düşünüp, buna göre hazırlıklara başlamışken aniden Macar saldırısı başladı. Macar saldırısını fark eden Osmanlı ordusu vakit geçirmeden savaş planını uygulamaya başladı. En önde bulunan Rumeli kuvvetleri saldıran düşmanı karşılayıp biraz savaştıktan sonra ikiye ayrılıp kanatlara doğru geri çekildi. Bu şekilde Macar süvarileri topçular ve tüfekli yeniçerilerle karşı karşıya geldi. Topçular atışların düşmanın üstünden aşması sebebiyle çok etkili olmasa da tüfekçilerin yoğun ve düzenli ateşleri Macar ordusuna ağır zayiat verdi. Bu arada Rumeli askerlerinin kanatlardan saldırması ve akıncıların arkadan çevrelemesiyle Macar ordusunun direnci tamamen kırıldı. Yaklaşık iki saat içerisinde savaş büyük ölçüde sona ermişti.

Mohaç Savaşında Macar Kralı 2. Yanoş'un ölümü
Macar Kralı 2. Yanoş’un Mohaç Savaşında ölümünü tasvir eden tablo.

Macarların kayıpları oldukça fazladır. Kral II. Layoş, ordu başkomutanı Tomori ve çok sayıda Macar soylusu hayatını kaybetti. Binlerce asker öldü, binlercesi de esir edildi. Osmanlı kayıpları oldukça azdır.

Mohaç Savaşından sonra Osmanlı ordusu Budin’e yöneldi. Herhangi bir ciddi direnişle karşılaşmaksızın 11 Eylül 1526’da Budin fethedildi. İki haftaya yakın Budin’de kalan Kanuni daha sonra ordusuyla geri döndü.

Mohaç Savaşının Sonuçları

Mohaç Savaşı Macar Krallığı açısından çok önemli bir dönüm noktasıdır. Savaş sonunda Krallık toprakları ikiye ayrıldı. Büyük bir bölümü Osmanlı hakimiyetine girerken, bir kısmı da Avusturya’nın hakimiyetine girdi. Bu tarihten sonra uzun bir dönem Osmanlı Devleti’yle Avusturya, Macaristan topraklarının paylaşımı için mücadele etti. Kanuni, fethedilen toprakları doğrudan İstanbul’a bağlamak yerine, bağlı devlet olarak kalmasını tercih etti. Daha sonra Macaristan toprakları 1541’de Budin Eyaleti olarak doğrudan merkeze bağlandı.

Mohaç Zaferi Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’daki hakimiyeti perçinlenmesi açısından çok önemlidir. II. Viyana Kuşatmasına (1683) kadar yaklaşık yüz elli yıl bölgedeki Osmanlı varlığı devam etmiştir. Yaklaşık iki saat süren Mohaç Savaşı tarihteki büyük meydan muharebelerinin içinde en kısa sürenlerden birisidir.